Geschiedenis

Xenophon 430-355 v. Chr.

De eerste Grootmeester die onze geschiedenis kent is Xenophon, die leefde van 430-355 v Chr .

De Griekse soldaten reden hun paarden op een deken die vastgebonden werd met een stuk touw om de buik of borst van het paard of gewoon op de blote rug met de benen recht naar beneden en hun dijen strak aangesloten aan het paard. Zo was de Griekse soldaat altijd gereed om zijn speer te werpen.

De Griekse Xenophon stamde uit een welgestelde aristocratische familie en was een vriend en leerling van de bekende filosoof Socrates. Hij wordt gezien als de eerste grootmeester die de geschiedenis kent. Hij schreef een boek over paardrijden ‘Peri Hippikes’ wat als eerste rijkunstige werk wordt beschouwd. Hierin schreef hij bijvoorbeeld: “Alleen met een wendbaar paard kan men ten strijde trekken.” Tevens beschreef hij het nut van de zijgangen in de training van de gevechtspaarden.

Heel diervriendelijk ging het er in Athene en Sparta niet aan toe. Xenophon wijst erop dat men de paarden altijd moet muilkorven, bij het poetsen, opzadelen etc. Meermalen blijkt dat de Grieken hun paarden eerder als gevaar zagen dan als een vriend. Dat kan ook te maken hebben met dat ze uitsluitend op hengsten reden. Toch wordt Xenophon terecht als de profeet van horsemanship en paardvriendelijk rijden gezien. Hij geeft af op hen die willen pronken door hun paard in de mond te rukken terwijl ze hem aansporen. Hij schrijft: “Indien men het paard leert gaan met zacht gespannen teugel en de hals hoog leert dragen en van het hoofd afwelven, dan zal men bemerken dat het paard zodanige dingen doet waarin het zelf genoegen heeft en waarop het trots is.”

Hij beschouwde het paard als partner en waarschuwt in zijn boek voor overmatig straffen en wreedheid. Hij hechtte veel waarde aan het gymnastiseren van het paard om hem zo fysiek en mentaal gezond te houden. Hij zette zich niet af tegen laag rond en diep maar tegen slecht paardrijden.

(bron: horses.nl paardenkrant)

Renaissance – Antoine de Pluvinel 1555-1620

In deze tijd voerden Koningen hun legers aan en lieten zij zich opleiden door Grootmeesters in de Rijkunst, waaronder Antoine de Pluvinel. Pluvinel was een leerling van Grisone. Grisone stichtte in 1532 de eerste rij-academie. Grisone was een man die er een gewelddadige manier van opleiden van het paard op na hield. Grisone benoemt bijvoorbeeld in zijn boek het gebruik van brandende fakkels, krabbende katten of het gebruik van scherpe bitten.

Toen Pluvinel in Frankrijk als meester werkte voor het Franse hof, bracht hij zijn eigen filosofie naar voren. In die tijd werd het paard namelijk als een wezen gezien zonder ziel of gevoel voor pijn. Hij stond hier lijnrecht tegenover. Hij vond dat de mens eerst het paard moest begrijpen voordat het paard de mens kon begrijpen!

Pluvinel vermijdt juist gewelddadige methodes. In zijn geschrift ‘l’Instruction du Roy’ wordt duidelijk dat hij een zachte omgang met paarden vooropstelde. Het straffen gebeurde door de stem te verheffen. Met het gebruik van de zweep moest men spaarzaam omgaan. Ondanks dat ze opgeleid werden voor het slagveld. In dit boek lezen we ook dat hij diverse Franse koningen en hun paarden heeft opgeleid. Waaronder Lodewijk de 13e. Hij schetst meerdere malen in dit boek dat de volte de moeilijkste oefening voor het paard is. Pluvinel erkende al dat tijd en systematiek noodzakelijk waren om het paard zowel fysiek als psychisch gezond te houden.

Franse Revolutie – Gustav Steinbrecht 1808-1885

Door gebruik van kanonnen op het slagveld kwam de behoefte om snellere paarden te gebruiken die krachtig en stuwend konden bewegen zoals bijvoorbeeld de Engelse volbloeden en de Arabische paarden in plaats van de Spaanse barokke paarden die beter waren in verzameling omdat deze van nature meer buiging in de achterbenen hadden. Echter er was nog wel behoefte aan verzameling omdat alleen snelheid niet veilig was. Men moest natuurlijk ook makkelijk kunnen wenden, stoppen, draaien etc. Voor de Pruisische Cavalerie ontwikkelde Steinbrecht daarom een trainingsmethode met als doel dat de rekruten hun paarden in conditie konden houden tijdens de lange marsen naar de veldslagen. Hij ontdekte dat je de paarden door stelling, buiging en zijgangen kon rechtrichten en dat door deze oefeningen de achterhand er meer onderkwam waardoor je verzameling verkreeg. Van hieruit komt dan ook zijn beroemde zin: ”Richt uw paard recht en rijdt hem voorwaarts.”

Oorlog voeren ging nu niet meer van man tot man maar men ging met grote groepen soldaten en hun paarden naar het front. Er werd in die tijd niet veel tijd meer besteed aan de opleiding van zowel ruiter als paard. Het belangrijkste doel was voor de soldaten om niet van hun paard te vallen. Hierdoor ontstond een eigenaardige manier van rijden die niet echt pedagogisch verantwoord genoemd kan worden. Van kwaliteit naar kwantiteit. Het was niet alleen de tijd van Steinbrecht, ook Baucher vinden we in die tijd. Hij leidde paarden op voor circusdressuur. Het gymnastiseren maakte plaats voor meer africhten en dresseren van het paard. In tegenstelling tot Guérinière die juist systematische gymnastiserende arbeid gebruikte. Dit was dan ook de reden dat Baucher bekritiseerd werd. Baucher leerde de paarden bijvoorbeeld achterwaarts te galopperen en de Spaanse pas in draf uit te voeren. De leer van Steinbrecht is nog steeds een richtlijn voor de huidige moderne dressuur. In 1886 kwam zijn boek Das Gymnasium Des Pferdes uit, een jaar na zijn dood. Hij schreef dit boek voor hoe onervaren ruiters op onervaren paarden verantwoord konden rijden.

Citaten:

”Zolang een paard van vlees en bloed is zal men, net als naar de ‘Steen der Wijzen’, tevergeefs blijven zoeken om een middel te vinden dat de dressuur overbodig maakt.”

“Alchemie is een oude kunst die vooral in de Middeleeuwen bedreven werd. Een sleutelrol in de alchemie werd toegeschreven aan een bepaalde stof, ‘Steen der Wijzen’ genaamd. Deze stof zou gewone metalen in goud of zilver kunnen veranderen en zou in een drank het eeuwige leven geven aan wie het opdronk.”

“De steen is nooit gevonden en zo zal er ook nooit een middel gevonden worden om de dressuur overbodig te maken.”

Egon von Neindorff 1923-2004

Hij was de laatste grootmeester van Duitsland. Hij bewaakte in zijn Academie in Karlsruhe het erfgoed van Steinbrecht. Hij wordt ook wel de hoeder van de heilige graal van de klassieke rijkunst genoemd. Hij staat voor het opleiden van ruiter en paard zoals het hoort, met veel liefde en geduld.

Volgens von Neindorff is klassieke rijkunst als een godsdienst. Allebei vereisen ze intensieve studie en beide verwelkomen en accepteren alle soorten studenten. De enige vereisten zijn dat de student bescheiden is en over de inhoud ernstig is. Ook vindt hij dat veel ruiters door hun bovenmatige ambitie helemaal niet de echte betekenis van paardrijden begrijpen.

Citaten:

“Klassiek rijden is natuurlijk rijden, zonder dwang, met veel gevoel en geduld.”

“Leidt het paard nooit op zonder teveel van het edele dier te verlangen. Het paard bepaalt de opleidingsduur.”

’’Dressuur is geen doel op zich. Daar waar dressuur het doel is, gaat heel veel mis ten koste van het paard. Hij moet op driejarige leeftijd in de sport lopen en als hij zeven is moet hij al met een been in de Grand Prix staan. En dan verbazen eigenaren zich dat een paard niet gezond oud wordt. Het zijn echter de eigenaren zelf die de paarden in de neerwaartse spiraal brengen. Ze overbelasten het paard fysiek waardoor het uiteindelijk ook psychisch ten gronde gaat. Als je de dieren als knechten behandelt in plaats van als de edele dieren die ze zijn, dan worden ze niet oud.’’

’’Paarden worden door de jarenlange training echte atleten, ze worden mooi en vooral sterk.’’